Fafanua Tofauti Tano za kiisimu kati ya kiswahili na lugha yoyote ya kinilotiki (15)

1. Kiswahili ni lugha ya Kibantu wakati lugha za Kinilotiki ni za Kihindi-Kiulaya.
2. Kiswahili hutumia alfabeti ya Kilatini wakati lugha za Kinilotiki hutumia alfabeti zao za asili.
3. Kiswahili kinaonyesha viambishi vya nomino kwa kutumia viambishi vya kufikirika wakati lugha za Kinilotiki zinaweza kuonyesha viambishi vya nomino kwa kutumia viambishi halisi.
4. Kiswahili kina mfumo wa vitenzi vya kutendwa na vitenzi vya kutendana wakati lugha za Kinilotiki zinaweza kuwa na mfumo tofauti wa vitenzi.
5. Kiswahili kinaonyesha viwakilishi vya kibinafsi kwa kutumia viwakilishi vya kufikirika wakati lugha za Kinilotiki zinaweza kuonyesha viwakilishi vya kibinafsi kwa kutumia viwakilishi halisi.

Fafanua Tofauti Tano za Kiisimu Kati ya Kiswahili na Lugha Yoyote ya Kinilotiki (15)

1. Familia ya Lugha:
- Kiswahili: Familia ya Kibantu
- Kinilotiki: Familia ya Kinilo-Sahara

2. Usawazishaji wa Sauti:
- Kiswahili: Kiigizo, kwa mfano, "-ki" katika "kitabu"
- Kinilotiki: Kiulizo, kwa mfano, "ŋuɔŋ" katika Luo ya Dhakoti

3. Mfumo wa Nomino:
- Kiswahili: Madarasa 18 ya nomino, kila moja na viambishi tamati vya kipekee
- Kinilotiki: Madarasa machache ya nomino, na viambishi tamati vilivyo na utendakazi mwingi

4. Mfumo wa Vitendo:
- Kiswahili: Viambishi vya wakati vilivyotangulia mzizi wa kitendo
- Kinilotiki: Viambishi vya wakati vilivyoambatishwa mwisho wa mzizi wa kitendo

5. Mpangilio wa Maneno:
- Kiswahili: SVO (Kitendo-Kiima-Kitu)
- Kinilotiki: VSO (Kitendo-Kitu-Kiima)

6. Sauti za Kiyeyusho:
- Kiswahili: Sauti za kiyeyusho "y" na "w"
- Kinilotiki: Hapana sauti za kiyeyusho

7. Sauti za Gloti:
- Kiswahili: Sauti ya gloti "h"
- Kinilotiki: Hapana sauti ya gloti

8. Sauti za Chuchu:
- Kiswahili: Sauti ya chuchu "[ŋ]"
- Kinilotiki: Hakuna sauti ya chuchu

9. Sauti za Udende:
- Kiswahili: Hakuna sauti za udende
- Kinilotiki: Sauti za udende "ɗ" na "ɓ"

10. Sauti za Kurudia:
- Kiswahili: Hakuna sauti za kurudia
- Kinilotiki: Sauti za kurudia zinaweza kuashiria wingi au nguzo

11. Uundaji wa Maneno:
- Kiswahili: Uundaji wa maneno tajiri kwa kutumia viambishi awali, viambishi kati, na viambishi nyuma
- Kinilotiki: Uundaji wa maneno mdogo zaidi

12. Ufugaji:
- Kiswahili: Lugha ya kufuga
- Kinilotiki: Lugha zisizo za kufuga

13. Ufafanuzi:
- Kiswahili: Ufafanuzi wa toni
- Kinilotiki: Hapana ufafanuzi wa toni

14. Urefu wa Silabi:
- Kiswahili: Silabi za urefu tofauti
- Kinilotiki: Silabi za urefu sawa

15. Idadi ya Vokali:
- Kiswahili: Vokali 5
- Kinilotiki: Vokali 7 au zaidi