Taja vigezo vya kuainisha irabu?

Irabu ni aina ya sauti ambayo inazalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia. Irabu inaweza kuainishwa kulingana na vigezo vifuatavyo:

1. Kulingana na mahali pa kuzalishwa kwa sauti:
- Irabu za koo: Sauti hizi huzalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia kwenye koo.
- Irabu za pua: Sauti hizi huzalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia kwenye pua.

2. Kulingana na aina ya sauti:
- Irabu za kawaida: Sauti hizi ni zile ambazo zinazalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia bila kuvurugwa.
- Irabu za kuvurugwa: Sauti hizi ni zile ambazo zinazalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia lakini kwa kuvurugwa au kubadilishwa kidogo.

3. Kulingana na muda wa kuzalishwa kwa sauti:
- Irabu za muda mrefu: Sauti hizi huzalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia kwa muda mrefu.
- Irabu za muda mfupi: Sauti hizi huzalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia kwa muda mfupi.

Kwa ujumla, irabu huzalishwa kwa kufanya hewa kupita kati ya kamba za sauti zilizotulia kwa njia tofauti, na kuainishwa kulingana na vigezo mbalimbali kama vile mahali pa kuzalishwa, aina ya sauti, na muda wa kuzalishwa kwa sauti.

Vigezo vya Kuainisha Irabu:

1. Urefu:

- Fupi: /i/, /u/
- Ndefu: /iː/, /uː/
- Diphthongs: Mchanganyiko wa irabu fupi mbili, kama vile /ai/ na /au/

2. Upimaji:

- Imefungwa: Kiungo cha lugha kimeinuliwa juu mdomoni (kwa mfano, /i/, /u/)
- Imefunguliwa: Kiungo cha lugha kimepunguzwa chini mdomoni (kwa mfano, /a/, /ε/)
- Kati: Kiungo cha lugha kiko katikati kati ya ufunguo na kufungukiwa (kwa mfano, /e/, /ɔ/)

3. Msimamo wa Kiungo cha Lugha:

- Mbele: Kiungo cha lugha kiko mbele ya kinywa (kwa mfano, /i/, /e/)
- Nyuma: Kiungo cha lugha kiko nyuma ya kinywa (kwa mfano, /u/, /o/)
- Kati: Kiungo cha lugha kiko katikati kati ya mbele na nyuma (kwa mfano, /ε/, /ɔ/)

4. Uzungu:

- Imezungushwa: Midomo imezungushwa (kwa mfano, /u/, /o/)
- Imefunguliwa: Midomo haijazungushwa (kwa mfano, /i/, /a/)

5. Tabia Nyingine:

- Nazalization: Irabu hutamkwa kupitia pua (kwa mfano, /ɛ̃/, /ɔ̃/)
- Tone: Urefu wa sauti ya irabu (kwa mfano, irabu ya juu katika lugha ya Kichina)
- Diphthongs zinazogawanyika: Mchanganyiko wa irabu mbili ambao hutamkwa tofauti (kwa mfano, /ei/ inatamkwa kama /e + i/)